|
| Chałupa z Zawad na terenie sierpeckiego skansenu, 1985 r. |
|
|
| Chałupa z Zawad na terenie sierpeckiego skansenu, 2011 r. |
|
|
Rok 2011 jest w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu rokiem podsumowań, wspomnień, ale i wytężonej pracy. W 2011 roku mija 40 lat od powstania instytucji. Pierwotnie placówce nadano charakter badawczo-oświatowy, a jej nadrzędnym zadaniem było gromadzenie dóbr kultury w zakresie etnografii i sztuki ludowej, ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby z okolic Sierpca. Dlaczego właśnie rzeźba stała się priorytetem w początkowej fazie działalności muzeum? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy cofnąć się do lat 50., kiedy w okolicy Sierpca "odkryto" kilkoro rzeźbiarzy ludowych i gdy okazało się, że tworzą od dzieciństwa.
GENEZA POWSTANIA
Zainteresowanie ich twórczością ze strony kolekcjonerów, muzeów, potem Cepelii sprawiło, że za przykładem pierwszych rzeźbiarzy podążyli inni, młodsi twórcy. To między innymi rzeźbiarzom ludowym starszego pokolenia, a w szczególności Wincentemu Krajewskiemu sierpeckie Muzeum zawdzięcza swoje istnienie, gdyż to on jako pierwszy, usilnie zabiegał o utworzenie w Sierpcu miejsca, w którym znalazłaby stałe schronienie choć pewna część dorobku jego i "kolegów po dłucie". Przez pierwszy rok istnienia w Muzeum zgromadzono 132 eksponaty - były to wyłącznie rzeźby. W późniejszych latach zaczęły tu trafiać także inne zabytki związane z kulturą wsi. Gdy pojawiła się koncepcja utworzenia skansenu w Sierpcu, pracownicy przy nieocenionej pomocy Katedry Etnografii Uniwersytetu Warszawskiego, rozpoczęli badania nad budownictwem ludowym północno - zachodniego Mazowsza. Już w 1972 roku Urząd Konserwatorski oraz Politechnika Warszawska zadeklarowały opracowanie dokumentacji oraz przeniesienie najciekawszych obiektów - karczmy z Sochocina i kuźni z Żuromina.
Decyzja o przyznaniu gruntu przeznaczonego pod budowę skansenu przyczyniła się do rozszerzenia działalności placówki oraz zmiany jej nazwy na Muzeum i Park Etnograficzny w Sierpcu. Odtąd naczelnym zadaniem instytucji stała się ochrona najcenniejszych zabytków architektury wiejskiej, małomiasteczkowej i sakralnej. Rozpoczęto realizację pierwszego zespołu wiejskiego - wsi rzędówki. Przez szereg następnych lat Muzeum pozyskiwało kolejne budynki. Jednocześnie gromadziło wszelkie zabytki ruchome mające posłużyć w przyszłości do wyposażenia translokowanych obiektów. Równocześnie z powiększaniem zbiorów Muzeum prowadziło badania terenowe, organizowało wystawy i konkursy, prężnie rozwijała się też współpraca z innymi muzeami i placówkami kultury. W 1985 roku odbyło się uroczyste otwarcie skansenu, a zwiedzającym udostępniono ekspozycje w 7 chałupach, spichrzu, stolarni oraz jednej ze stodół. Odtwarzana rzędówka to nie tylko przenoszone i wyposażane obiekty. Założenia ekspozycyjne obejmowały także zagospodarowanie siedlisk, drogi wiejskiej i pól znajdujących się po jej drugiej stronie. Dlatego zadbano o to, aby utworzyć przydomowe ogródki i sady z roślinami, a uzupełnieniem zagród miały stać się sukcesywnie wprowadzane na ich teren elementy żywe - zwierzęta i ptactwo domowe.
W 1987 roku nastąpiła zmiana nazwy placówki na Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Wprowadzono całoroczny ruch turystyczny w skansenie, a aranżację wnętrz dostosowano do zmieniających się pór roku. Na teren skansenu o powierzchni ponad 60 hektarów przeniesiono 33 obiekty, wśród których znalazł się kościół, kaplica, chałupy oraz budynki gospodarcze. Powstało również 20 obiektów małej architektury, takich jak kapliczki, piwnice i studnie.
Uzupełnianie zabytkowej zabudowy to nie jedyne przedsięwzięcia budowlane w Muzeum. Funkcjonowanie wciąż rozwijającej się placówki wymagało odpowiedniego zaplecza technicznego, pracowni i magazynów zbiorów. Dzięki staraniom Dyrekcji Muzeum w 2006 roku rozpoczęto realizcję projektu "Rozbudowa i modernizacja kompleksu muzealno-wystawienniczego". Otwarcie nowych obiektów nastąpiło w maju 2008 roku. W skład kompleksu weszły następujące budynki: wystawienniczo - oświatowy, administracyjny, konserwatorsko - renowacyjny ze stolarnią, stajnia i magazyn zbiorów, garaże, wiata magazynowa, portiernia z kasą, amfiteatr, a także parkingi. W nowopowstałych salach wystawienniczych zaaranżowano galerię rzeźby i powozownię, w których prezentowane są ekspozycje stałe.
Równocześnie z budową kompleksu trwały prace przy zestawianiu i wyposażaniu kolejnego zabytkowego obiektu - pochodzącego z 1744 roku drewnianego kościoła przeniesionego ze wsi Drążdżewo. Uroczyste otwarcie drugiej już, po kaplicy z Dębska, budowli sakralnej miało miejsce w 2008 roku, a poświęcenia świątyni dokonał Biskup Płocki Piotr Libera. Niebawem rozpoczęły się prace remontowe w dworku, w którym do niedawna mieściła się administracja muzeum i w 2010 roku otwarto w nim ekspozycję stałą " Wnętrza dworskie z końca XIX i początku XX wieku".
Ale MWM w Sierpcu to nie tylko skansen. W skład Muzeum wchodzi również klasycystyczny ratusz sierpecki, w którym organizowane są wystawy czasowe, a także zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży. Ponadto w 2009 roku oddziałem sierpeckiej placówki stało się Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu.
Sierpeckie Muzeum jest placówką, w której zwiedzający przez cały rok mogą znaleźć coś dla siebie. Tutaj każda pora roku ma swój urok. Sezon wiosenno-letni sprzyja spędzaniu czasu na świeżym powietrzu, a zima zachęca do uczestniczenia w kuligach i zwiedzania wystaw bożonarodzeniowych.
DZIAŁALNOŚĆ EDUKACYJNO-KULTURALNA
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu wciąż promuje swoją działalność i poszerza ofertę - wraz z upływem czasu przybywa lekcji muzealnych, odczytów, imprez, publikacji. Najnowsza propozycja Muzeum to ścieżka edukacyjno-przyrodnicza, zlokalizowana na terenie parku dworskiego, a niebawem przygotowana zostanie kolejna - w lesie grądowym. Każdego roku od maja do września organizowane są imprezy plenerowe z cyklu "Niedziela w skansenie", podczas których poza zwiedzaniem ekspozycji można wziąć udział w pokazach dawnych zajęć i rzemiosł. W każdą pierwszą niedzielę miesiąca, począwszy od maja, mają miejsce tematyczne imprezy plenerowe: "Gotowanie na polanie", "Dzień Dziecka w skansenie", "Miodobranie", "Żniwa" czy też "Wykopki", które gromadzą tysiące gości. Lekcje muzealne, pokazy wiejskich zajęć, pieczenie kiełbasek przy ognisku, czy przejażdżki konne to istny raj dla dzieci i młodzieży. W przystępny i nieskomplikowany sposób przybliżają dzieciom i młodzieży także zwykłe, codzienne czynności, jakie wypełniały dni ludzi minionych czasów. Uświadamiają, iż wiele przedmiotów, którymi posługujemy się dzisiaj, ma swe źródło w dawnych, prozaicznych, często wykonywanych ręcznie narzędziach i urządzeniach. Wykłady wzbogacane są pokazami wiejskich zajęć, autentycznych przedmiotów czy projekcjami multimedialnymi, które nie tylko urozmaicają lekcje, ale też wzbudzają zainteresowanie uczniów. Odbywają się w wybranych obiektach muzealnych, izbie lekcyjnej stylizowanej na lata 50-te XX wieku oraz w salach dydaktycznych wyposażanych w sprzęt multimedialny. Niewątpliwym atutem takich form spędzania czasu w Muzeum jest możliwość bezpośredniego obcowania z przedmiotem muzealnym, spotkania z twórcą, a nade wszystko aktywnego uczestnictwa w zajęciach.
Walory krajobrazowe skansenu oraz odtworzone z troską o najmniejszy szczegół wnętrza składają się na wizytówkę dawnej wsi, która jest obiektem szerokiego zainteresowania reżyserów i scenografów filmowych. Malownicze uroki regionu Mazowsza, bujna roślinność oraz dogodne do pracy warunki sprawiają, że ekipy filmowe często tu wracają. Sierpecki skansen stał się tłem do realizacji wielu wartościowych produkcji filmowych, wśród których czołowe pozycje zajmują: "Ogniem i mieczem", "Pan Tadeusz" oraz "Szwadron".
PLANY NA PRZYSZŁOŚĆ
Wszechstronny rozwój nie tylko dostarcza satysfakcji, ale także warunkuje przyszłą pozycję instytucji. Planowane na najbliższą przyszłość przedsięwzięcia związane są z rozbudową terenu ekspozycji i wzbogaceniem go o nowe obiekty, modernizacją Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu - oddział MWM w Sierpcu oraz poszerzeniem zaplecza konferencyjnego i rekreacyjnego. Obecnie trwają prace związane z zestawieniem dworu z Uniszek Zawadzkich oraz chałupy z Zakrzewa Kościelnego. Ponadto już niebawem rozpoczną się na terenie skansenu działania zmierzające do budowy centrum kulturalno-rekreacyjnego współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Priorytetu VI "Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji" Działania 6.2 "TURYSTYKA" Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013. Projekt ten zakłada wykorzystanie potencjału, jakim dysponuje Muzeum oraz jego najbliższa okolica do stworzenia nowoczesnej bazy noclegowej, rekreacyjnej i gastronomicznej. Dogodna lokalizacja w połączeniu z nowoczesnym wyposażeniem oraz kameralną atmosferą sprawi, że powstały obiekt stanowić będzie idealne miejsce do wypoczynku. Na uwagę zasługuje fakt, iż uczestnikom kongresów i konferencji, a także osobom odbywającym podróże Muzeum będzie mogło zaoferować atrakcyjny sposób spędzenia czasu. Oferta dotyczyć będzie także aktywnych form regeneracji oraz rozrywek kulturalnych, umożliwi przygotowanie tematycznych ofert turystycznych dla placówek oświatowych oraz na indywidualne na życzenie pedagogów, którzy zechcą przybliżyć uczniom historię dziedzictwa ziemi i wsi mazowieckiej. Nie ulega wątpliwości, iż to przedsięwzięcie przyczyni się do umocnienia pozycji Sierpca oraz całego Mazowsza na mapie turystycznej kraju.
JUBILEUSZ 40-LECIA INSTYTUCJI
Rok 2011 jest dla Muzeum czasem szczególnym. Jubileusz 40 lat istnienia Muzeum stanowi okazję do przywołania genezy placówki i wspomnienia osób, które przyczyniły się do jej utworzenia. Aby uczcić tę imponującą rocznicę, zaprezentować dorobek 40 lat istnienia, etapy rozwoju i osiągnięcia, MWM w Sierpcu zaplanowało organizację uroczystych obchodów jubileuszowych pod honorowym patronatem Ministra Kultury i dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego oraz Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika.
Nastąpi zatem otwarcie wystaw: "40 lat minęło" w ratuszu i "Historia Muzeum w Bieżuniu" w Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu, wydana została publikacja monograficzna, a zwieńczeniem jubileuszu będzie Międzynarodowa Konferencja Skansenowska zatytułowana "Muzea na wolnym powietrzu - stare problemy, nowe wyzwania". Zwieńczeniem uroczystości będą imprezy plenerowe - "Sobota w skansenie" oraz "Niedziela w skansenie". Imprezom towarzyszyć będą pokazy zajęć gospodarskich, prac polowych, a także rzemiosła i rękodzieła ludowego. Teren ekspozycji muzealnej zostanie wzbogacony o inscenizacje życia codziennego, które prowadzone będą we wnętrzach chałup, w zagrodach oraz w pomieszczeniach dworskich. O oprawę muzyczną niedzielnej imprezy zadbają zespoły muzyczne: m.in.: Miejska Młodzieżowa Orkiestra Dęta OSP Sierpc, Ludowy Zespół Artystyczny "Kasztelanka" z Sierpca, Zespół Tańca Ludowego "Zawidzanie", Zespół Pieśni i Tańca Politechniki Warszawskiej, czy też Kapela "Drewutnia". Z kolei w sobotę każdy uczestnik imprezy będzie mógł wziąć udział w Wiejskiej Loterii Fantowej.
Z okazji 40-lecia MWM w Sierpcu skansen otworzy swe podwoje dla wszystkich zainteresowanych i zapewnia nieodpłatny wstęp w dniach 10-11 września 2011 r. Zapraszamy do wspólnego świętowania jubileuszu Muzeum wszystkich mieszkańców Sierpca i okolic, zaś w sposób szczególny - byłych pracowników Muzeum.
