logo Sierpc online

Newsy | Ogłoszenia | Forum Dyskusyjne | Księga pozdrowień | Hyde Park Zaloguj się | Rejestracja

Co proponujemy:
O mieście
Historia
Kultura
Zabytki
Informator
Sport
Sierpeckie linki
Galeria zdjęć
Archiwum
Strona główna




Newsy Sierpc online - Archiwum
Komentarze | Dodaj własny komentarz Newsy Sierpc online - Archiwum

Cenne manuskrypty i inkunabuły w zbiorach Towarzystwa Naukowego Płockiego

2021-05-25

Skan okładki książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"
Skan okładki książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"

Skan z książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"
Skan z książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"

Skan z książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"
Skan z książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"

Skan z książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"
Skan z książki "Zbiory specjalne TNP". T. 1: Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły"

Niniejszy artykuł powstał w ramach współpracy sierpeckiego oddziału Towarzystwa Naukowego Płockiego i strony Sierpc OnLine.

Biblioteka im. Zielińskich w Płocku stanowi integralną część Towarzystwa Naukowego Płockiego, najstarszego wśród naukowych towarzystw regionalnych w Polsce.  Jest placówką kultury i nauki zasłużoną nie tylko dla Płocka, ale także dla całego Mazowsza i dla Polski. Swoje imię zawdzięcza darczyńcom, a jednocześnie spadkobiercom Gustawa Zielińskiego, romantycznego poety i bibliofila, właściciela majątku w Skępem. Ich życzeniem było, by bogaty księgozbiór skępski znalazł się w godnych rękach.

Gustaw Zieliński, powstaniec listopadowy, po swoim powrocie z Syberii, dokąd został zesłany po upadku powstania, odziedziczył znaczny majątek w Skępem. Wkrótce zaczął gromadzić w nim dzieła sztuki: cenne książki i rękopisy, mapy, atlasy, dzieła ikonograficzne i  kartograficzne, które umieścił w wybudowanym do tego celu osobnym budynku nazwanym Belwederem Skępskim. Po śmierci Gustawa w 1881 roku cenne zbiory zostały odziedziczone przez jego synów, Józefa, któremu ojciec zapisał archiwum rodzinne, cenne zbiory numizmatyczne, archeologiczne i biblioteczne oraz Władysław, który odziedziczył pozostałą część majątku w Skępem. Podział majątku spowodował częściowe rozproszenie zbiorów. Józef Zieliński, chcąc ochronić odziedziczone po ojcu kolekcje, podjął decyzję o ich przekazaniu mieszkańcom Płocka. Ostatecznie bogaty księgozbiór skępski przejęło odradzające się Towarzystwo Naukowe Płockie, które według obowiązującego wówczas prawa posiadało możliwość posługiwania się tytułem własności zbioru lub zbiorów bibliotecznych na obszarze całej guberni. Życzeniem darczyńców było, aby bogaty księgozbiór nosił odtąd imię rodu Zielińskich. Tak też się stało.

W 1908 roku TNP nabyło XV-wieczny budynek dawnej kanonii, a w 1927 roku neoklasycystyczny Dom "Pod Opatrznością", w których umieszczono cenne zbiory biblioteczne cudem ocalałe w wojennych zawieruchach, które dotknęły przecież również Płocka. Z biegiem lat księgozbiór powiększał się o kolejne, cenne nabytki. Współczesna wartość zbiorów Biblioteki im. Zielińskich kwalifikuje je do Narodowego Zasobu Bibliotecznego, natomiast sama biblioteka posiada status biblioteki naukowej.

Z okazji 200-lecia istnienia TNP zaplanowano wielotomowe wydawnictwo prezentujące cenne zbiory pt. "Zbiory specjalne Towarzystwa Naukowego Płockiego" pod red. naukową profesorów: Zbigniewa Kruszewskiego, obecnego Prezesa TNP oraz  Daniela Brzezińskiego, Wiceprezesa. Tom pierwszy tego ambitnego projektu wydawniczego poświęcony najstarszym i najcenniejszym obiektom bibliotecznym, zabytkowym rękopisom i pierwszym drukom, zatytułowano "Najstarsze manuskrypty (IX-XVIII w.) i inkunabuły". Ukazał się on pod redakcją prof. Daniela Brzezińskiego i dr Grażyny Szumlickiej-Rychlik. Książka wydrukowana na kredowym papierze  posiada niezwykle staranną szatę graficzną,  Została opatrzona licznymi fotografiami zabytków będących w posiadaniu TNP.

Zasoby Biblioteki im. Zielińskich tworzy 400 000 jednostek bibliotecznych. Są wśród nich nie tylko wymagające konserwacji zabytki piśmiennictwa, manuskrypty, stare druki, dzieła ikonograficzne czy kartograficzne, ale również XIX i XX-wieczne książki i czasopisma. W posiadaniu Biblioteki znajdują się największe zbiory związane tematycznie z Płockiem i Mazowszem Płockim. Część obiektów poddano digitalizacji, poszerzając w ten sposób swobodny dostęp do księgozbioru. Platforma cyfrowa TNP jest dostępna w ogólnopolskiej sieci Federacji Bibliotek Cyfrowych, która należy do europejskiej biblioteki cyfrowej Europeana.

Zwróćmy uwagę na fakt, że powstawaniu odrodzonej biblioteki TNP (wcześniej towarzystwo prowadziło bibliotekę pod nazwą Biblioteka Publiczna i Szkolna Województwa Płockiego oraz gromadziło zbiory w ramach Muzeum Publicznego i Szkolnego Województwa Płockiego) towarzyszyło powstawanie zamiejscowych oddziałów TNP. 8 stycznia 1908 roku powstał sierpecki (sierpski) Oddział Towarzystwa Naukowego Płockiego. W dokumencie założycielskim podpisanym przez dra Franciszka Gumowskiego, lekarza chirurga, pierwszego tymczasowego przewodniczącego Oddziału oraz mec. Wacława Gurbskiego, rejenta (notariusza), jego pierwszego sekretarza czytamy, że członkowie założyciele Oddziału podejmują się "urzeczywistnienia celów Ustawy" (statutu) i zwracają się z prośbą do Zarządu TNP o "jak najrychlejsze załatwienie formalności niezbędnych do otwarcia Domów Ludowych z Czytelniami i Bibliotekami". Jedna z nich miała się znaleźć w Sierpcu, w "domu Krasińskiego", druga natomiast w Goleszynie, w "domu Andrzeja Dziurlikowskiego". Odpowiedzialność za prowadzenie biblioteki w Sierpcu brała na siebie Halina Radomyska (współwłaścicielka apteki), a w Goleszynie Zygmunt Umiński (właściciel ziemski). Wśród współzałożycieli Oddziału TNP w Sierpcu byli również: Anna Piniarowiczówna, właścicielka pensji żeńskiej, Jakub Rudowski (przedsiębiorca, właściciel cegielni i nowoczesnego w owym czasie młyna parowego), Jan Radomyski (właściciel apteki), Maria Gajzlerowa (Gurbska), Władysław Pilkiewicz (nauczyciel) i Tomasz Sieklucki, właściciel ziemski. Sierpecki Oddział TNP powstawał w okolicznościach sprzyjających zawiązywaniu się polskich inicjatyw w sytuacji braku państwowości. Założyciele sierpeckiego Oddziału TNP reprezentowali XIX-wieczną formację ludzi niesionych romantyczną wizją niepodległej Polski, wzmocnioną pozytywistycznym przekonaniem o potrzebie pracy dla ludzi wykluczonych społecznie ("z ludem i dla ludu"). Regionalne towarzystwo naukowe było dla nich instytucją użyteczności publicznej, w której mogli - początkowo w ograniczonym zakresie - swoje marzenia realizować. Z dzisiejszej perspektywy patrząc, członkowie Towarzystwa w Płocku, jak i w jego zamiejscowych Oddziałach, w tym w Oddziale sierpeckim, podejmowali często trudne i wymagające determinacji działania, kierując się dobrem społecznym, ufając przy tym wartościom wyrażanym przez książki i ich przekaz.

O duchowym bogactwie zawartym w książkach mówi XV-wieczny Anonim:
"Który księgi otwierasz, nie leń się ich zawrzeć,
Zawierają mądrzy, niemądrzy nie zawrą.
Głupi zawsze plugawie się z nimi obchodzą,
Ten wszak, kto zna litery, dotyka ich jak pereł…"



Bogumiła Dumowska









Komentarze do artykułu: brak komentarzy




Zauważyłeś błąd na stronie?

[x]
O nas | Napisz do nas ^^ do góry


Wszelkie materiały, artykuły, pliki, rysunki, zdjęcia (za wyjątkiem udostępnianych na zasadach licencji Creative Commons)
dostępne na stronach Sierpc online nie mogą być publikowane i redystrybuowane bez zgody Autora.