Powrót

Paciorkiewicz Tadeusz     (1916-10-17 – 1998)

Tradycje życia kulturalnego w Sierpcu nie są zbyt bogate. Z jednym wyjątkiem: życia muzycznego. - Już w końcu XIX wieku jest ono bogate i dość wszechstronne. W 1903 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Petersburgu zatwierdziło "Ustawę Towarzystwa Śpiewu pt. "Lutnia". Przy Towarzystwie zgrupowali się liczni melomani tworząc chór i sporą orkiestrę smyczkową (kierowane przez Borysa Ignatienkę). W 1908 roku przy Straży Ogniowej Sierpskiej rozpoczyna działalność orkiestra dęta (istnieje nadal - za 7 lat stuknie jej setka!). Istnieją chóry przy szkołach i świątyniach (katolickiej, protestanckiej i prawosławnej), orkiestry i chóry żydowskie, powstają zespoły młodzieżowe. Popularne są letnie koncerty na świeżym powietrzu orkiestr wojskowych, odbywają się wieczorki muzyczne w niektórych domach muzykujących rodzin, dzieci z bogatszych rodzin pobierają prywatne lekcje śpiewu i gry na różnych instrumentach (udziela ich, m.in., wspomniany już Borys Ignatienko). Te tradycje kontynuowane są w różnym zakresie i formach przez okres 20-lecia międzywoje­nnego i PRL-u aż do dnia dzisiejszego.

Z talentów, które na tej, sprzyjającej kulturze muzycznej, glebie sierpeckiej wykiełkowały, najwybitnie­jszym jest niewątpliwie Tadeusz Paciorklewicz - muzyk i kompozytor formatu europejskiego a zarazem także niezwykle zasłużony pedagog i organizator życia muzycznego,

Urodził się 17 października 1916 roku w Sierpcu (przy ul. Piastowskiej, w nieistniejącym już domu). Po ukończeniu szkoły podstawowej (Nr 1), podejmuje naukę w Płocku w Biskupiej Szkole Organowej. Następnie kontynuuje naukę gry na organach w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie, w klasie profesora Bronisława Rutkowsklego (1936-1939). Studia, przerwane wybuchem wojny, kontynuuje w warunkach półkonspiracyjnych w warszawskiej Staatliche Musikschule i kończy w 1943 r. Po wojnie studiuje kompozycję (dyplom - 1951r.).

Dorobek kompozytorski Tadeusza Paciorkiewicza jest bardzo bogaty i niezwykle różnorodny. Wypowiadał się on we wszystkich gatunkach instrume­ntalnych i wokalno -instrume­ntalnych, uchodzi także za mistrza utworów chóralnych a capella. Najbardziej ulubione jego formy to sonata, opera i kantata. - Jest autorem oper: "Ushiko" (1962r.; m.in. transmitowana w programie telewizji brytyjskiej BBC), "Romans gdański" (1964r.) i "Ligea" (1967r.). Jego największym dziełem oratoryjno - kantatowym jest oratorium "De revolutionibus" powstałe dla uczczenia 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika (wykonane po raz pierwszy w Olsztynie przez orkiestrę i chór tamtejszej Filharmonii). Inne znane jego dzieła tego typu to, m.in.: "Oda do młodości" oraz "Kantata o Mazowszu, Wiśle i Warszawie" do tekstów Władysława Broniewskiego (1952). Popularne są pieśni tego kompozytora, m.in. "Chopinowskie pieśni" do słów Artura Oppmana, pieśni kurpiowskie i śląskie, "Litania polska" do słów Jana Twardowsklego i kantata pt. "Orfeusz w lesie" do słów Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Jest też autorem bardzo licznych, różnorodnych kompozycji orkiestrowych i solowych na różne instrumenty. - Utwory T. P. zajęły poczesne i trwałe miejsce w polskim życiu muzycznym. M.in. kompozycje na fortepian, skrzypce, harfę i inne instrumenty występują w repertuarze wielu wirtuozów, wchodzą też w skład programów nauczania w średnich i wyższych szkołach muzycznych.

Drugim nurtem - niezwykle owocnym - działalności Tadeusza Paciorkiewicza jest praca pedagogiczna i - ściśle z nią związana - organizacja i popularyzacja życia muzycznego. Rozpoczął ją już w okresie okupacji, prowadząc w Warszawie konspiracyjne chóry l ucząc śpiewu. W latach 1945 - 1949 mieszka i pracuje w Płocku, dokonując tu w krótkim okresie wielu rzeczy godnych podziwu. Organizuje szkołę muzyczną o trzech poziomach nauczania (podstawowy, średni i dla dorosłych). Wkrótce stwarza jej doskonałe warunki działania. Organizuje też i prowadzi Ludowy Instytut Muzyczny (LIM) im. Karola Szymanowskie­go. Każdej wiosny odbywa się w Płocku Święto Pleśni z udziałem chórów i orkiestr z całego Mazowsza. W sali teatru płockiego dwa razy w miesiącu odbywają się 3 - godzinne koncerty -audycje dla młodzieży z audytorium przekraczające tysiąc słuchaczy. Organizowane są setki kon-certów dla uczniów i dorosłych na terenie całego Mazowsza Płockiego (w tym także oczywiście w Sierpcu). Jednym słowem Szkoła Muzyczna I LIM są "...bazą i odskocznią dla wszelkich poczynań muzycznych w Płocku I na Mazowszu Płockim" ("Życie Mazowieckie" z 19 grudnia 1947r.). W 1949 r. kompozytor przenosi się do Łodzi, gdzie podejmuje pracę w tamtejszej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. Od 1954r., aż do emerytury, mieszka w Warszawie i pracuje w Akademii Muzycznej im. F. Chopina. Prowadzi tu, m.in. klasę kompozycji i przedmiotów teoretycznych, w latach 1963 -1969 piastuje stanowisko dziekana Wy-działu Kompozycji, Teorii i Dyrygentury a w l. 1969 -1971 funkcję rektora Uczelni.

W życiu T. Paciorkie­wicza, sukcesom zawodowym i sławie towarzyszyło szczęście rodzinne - też przeplatające się ściśle z muzyką. Jego córka, Antonina jest pianistką a jej mąż - wybitny kompozytor i pianista - Andrzej Dutkiewicz - jest cenionym muzykiem i pedagogiem w USA. Syn Artur jest altowiolistą (podobnie jak jego żona) i wykłada w warszawskiej Akademii Muzycznej. Tylko drugi syn "wyłamał się" z tradycji rodzinnej i poświęcił naukom technicznym.

Tadeusz Paciorkiewicz zmarł W 1998 r. w Warszawie w wieku 82 lat.