Grabowski Wojciech (ca 1515 – ca 1570)
kanonik wileński, twórca krakowskich kalendarzy astrologicznych
Wojciech Grabowski z Sierpca - syn Mikołaja, jeden z nielicznych mieszkańców Mazowsza, którzy studiowali w Krakowie i utrzymywali się z pracy pisarskiej. Na karcie tytułowej jednego z jego dzieł przeczytać można: "Wojciech Grabowski - bakałarz Wydziału Sztuk sławnego Uniwersytetu Krakowskiego". Studia w mieście Kraka rozpoczął w 1529 roku. Przy zapisie na uniwersytet zapłacił całą przewidzianą opłatę, bez jej dzielenia czy ulg, co świadczy, że pochodził z zamożnego domu. W 1533 roku uzyskał stopień bakałarza wydziału sztuk, a w 1539 roku złożył egzamin i uzyskał stopień magistra tegoż wydziału. Był człowiekiem energicznym, zaradnym życiowo i niepozbawionym talentu literackiego. Potrafił wybić się w krakowskim środowisku ludzi pióra i jeszcze w trakcie studiów publikował w oficynie Hieronima Wietora swoje popularne, bardzo wówczas poczytne dzieła. W Krakowie Wojciech studiował też ze szczególnym zainteresowaniem astronomię z astrologią. Wg "Księgi promocji" Uniwersytetu Krakowskiego, z czasem uzyskał stopień doktora medycyny i został kanonikiem wileńskim, był też "astrologiem znakomitym i człowiekiem bardzo bogatym". W XVI wieku, a więc w czasach, gdy żył Wojciech popularną lekturą były krakowskie kalendarze astrologiczne "iudicia Cracoviensia", czyli "obietnice niebieskie". Do zacnego klanu autorów kalendarzy dołączył i sierpczanin. Stworzył m.in. napisany po łacinie kalendarz na rok 1539, który zawierał wykaz dni szczęśliwych i feralnych, wykaz ewangelii niedzielnych i wiadomości astrologiczne. Kalendarz drukowała krakowska oficyna Hieronima Wietora. Stworzył też "Iudicium Astrologicum ab Alberto de Sieprcz bonarum artium Baccalaureo, pro Anno Domini 1539 conscriptum" (Prognostyk astrologiczny przez Wojciecha z Sierpca, bakałarza sztuk dobrych, na rok pański 1539 napisany). Dzieło liczyło 16 kart, formatu 16 (wielkośc pudełka papierosów). Zdobiły go dwa drzeworyty przedstawiające znak astrologiczny i herb Szreniawa. Kalendarz także powstał w Krakowie, w oficynie Hieronima Wietora. Niniejszy prognostyk odnaleziono przypadkiem w jednej z opraw ksiąg dworu królewskiego (Rachunki Królewskie nr 112, z 1543 roku, przechowywanej w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Odnaleziony kalendarz astronomiczny Wojciecha Grabowskiego z Sierpca jest rzadkim zabytkiem XVI-wiecznego drukarstwa polskiego i cennym zabytkiem drukowanego wówczas w Polsce piśmiennictwa masowego. Zaznaczyć należy, że w bibliotecznych zbiorach zachowało się niewiele tak wczesnych, XVI-wiecznych kalendarzy krakowskich. Stało się tak ze względu na fakt, że było to piśmiennictwo, które szybko - bo po roku - traciło swoją aktualność. Kalendarzy zatem nie oszczędzano, ulegały częściowemu zniszczeniu, "zaczytaniu" i po roku zwyczajnie je wyrzucano.
Bibliografia: * Edward Potkowski: Wojciech Grabowski z Sierpca i jego kalendarz astrologiczny ("Iudicium Astrologicum") na rok 1539, Notatki Płockie 1987, nr 2, s. 7-11. * Wioletta Pawlikowska: Kanonik Wojciech Grabowski z Sierpca - zapoznana postać szesnastowiecznego Krakowa i Wilna, Lituano-Slavica Posnaniensia.- T. 11 (2005), s. 165-240.
oprac. Magdalena Staniszewska
|
